Jak skutecznie odrzucić spadek w imieniu dziecka mieszkającego w Niemczech, jeżeli spadek regulowany jest przez prawo polskie? Czy właściwym w sprawie będzie sąd niemiecki czy sąd polski? Czy konieczne jest uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, tj. na odrzucenie spadku? Czy wiążą jakieś terminy?
To tylko kilka przykładowych pytań, które pojawiają się w tego typu sprawach. Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka mieszkającego poza granicami Polski jest niezwykle złożonym problemem. Kwestia zastosowania odpowiedniego źródła prawa, ustalenia jurysdykcji i prawa właściwego budzi wiele wątpliwości.
Jeśli spadkodawca był Polakiem i zamieszkiwał w Polsce, zasadniczo do dziedziczenia będzie miało zastosowanie polskie prawo materialne. Odpowiednio, oświadczenie o odrzuceniu spadku również będzie regulowane przez ww. przepisy. Nie dotyczy to jednak wydania zezwolenia sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku (przynajmniej według sądów niemieckich – decyzja OLG Hamm z 4.5.2020 – 13 WF 66/20). Zgodnie z przywołanym orzeczeniem prawo niemieckie może mieć zastosowanie w tym zakresie.
Między polskim a niemieckim prawem spadkowym istnieją znaczne różnice.
Zgodnie z § 1643 ust. 2 zd. 1 BGB [niemieckiego kodeksu cywilnego]odrzucenie spadku w imieniu małoletniego wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego. Ustawodawca przewidział jednak jeden wyjątek, tj. sytuację, gdy małoletni zostaje powołany do spadku w następstwie odrzucenia spadku przez jednego z rodziców, który to nie był powołany obok małoletniego (§ 1643 § 2 zd. 2 BGB). Taka sytuacja znajduje najczęściej miejsce w praktyce.
Na gruncie polskiego porządku prawnego przyjęto zaś, że odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dokonują za nich przedstawiciele ustawowi (np. rodzice). Ponieważ jest to czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka według art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice zobowiązani są do uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku przez małoletniego.
Mając na uwadze różnice jakie zachodzą pomiędzy polskim a niemieckim prawem, warto w sprawach spadkowych o charakterze transgranicznym skonsultować się z adwokatem. Każda, nawet najprostsza sprawa, jest inna i nie można stosować utartych schematów. W szczególności należy zastosować unijne przepisy, które regulują sposób odrzucenia spadku w imieniu małoletniego mieszkającego za granicą.
Uwaga: Treść artykułu ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej.